Blog: 24 uur vertraging met de trein, maar wat een genot
Weblog
Het is nauwelijks te geloven, maar treinvertragingen kúnnen leuk zijn! Met plezier denk ik terug aan mijn reis met de Transsiberië Express dwars door (toen nog) de Sovjet-Unie op weg naar Japan. Westerse toeristen waren zeldzaam. Russische medereizigers verzamelden zich in drommen om me heen om een exemplaar van een westerse klassenvijand met eigen ogen te aanschouwen. Langzaamaan brak echter het ijs en veranderde de trein in een rijdende dorpsgemeenschap waar iedereen met elkaar aan de praat raakte, in mijn geval meer met handen en voeten. Dat we na de eerste nacht al een paar uur achter lagen op het schema, merkte je nauwelijks op. Uiteindelijk kwam de trein bijna 24 uur later dan gepland in Irkoetsk aan. Met weemoed nam ik afscheid van Boris, Natasja en vele anderen. Ze zwaaiden me na uit het open raam van de trein die z’n weg richting Wladiwostok vervolgde. Ik bleef achter met een gevoel van spijt dat de reis niet nog langer had geduurd.
“Mededeling voor de reizigers: tot onze spijt…”
Helaas is dit soort reisromantiek schaars. In Nederland kan een trein die vijf minuten vertraging oploopt al nerveuze blikken opleveren, of chagrijnige mensen die de conducteur zowat aanvliegen. Vertragingen kunnen dan ook echt vervelend zijn: je mist de aansluitende bus wat je mogelijk een half uur extra reistijd kost. Je komt te laat op je afspraak, niet zo erg als je bij een tante op bezoek gaat, maar erg vervelend als je op een sollicitatiegesprek wordt verwacht. Daarom nemen veel mensen een of twee treinen eerder dan volgens de reisplanner nodig is. Zo bouwen ze meer zekerheid in om op tijd aan te komen. Kan een vertraagde trein al vervelend zijn, treinen die onverwacht helemaal niet rijden kunnen reizigers echt in problemen brengen. Sta je op het perron te wachten, dan kun je nog de volgende trein die wél rijdt nemen. Maar zit je in een trein die defect raakt of niet verder kan door problemen met seinen of wissels of door een aanrijding, dan kan het knap lang gaan duren voor je je bestemming bereikt.
Van tijdverlies naar maatschappelijke kosten
Voor het eerst heeft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) onderzocht welke maatschappelijke kosten verstoringen op het spoor met zich meebrengen. Voor de weg deden we dat al langer: jaarlijks publiceert het KiM in het Mobiliteitsbeeld de maatschappelijke kosten van files op het hoofdwegennet. Bij het spoor hebben we niet alleen gekeken naar de kosten voor reizigers, maar ook naar die voor verladers, vervoerbedrijven (personen en goederen) en voor de beheerder van de infrastructuur. Qua methodiek sluit het onderzoek zoveel mogelijk aan bij dat van de filekosten op de weg.
De conclusie van ons onderzoek luidt dat de maatschappelijke kosten van vertragingen en verstoringen op het spoor in 2016 tussen de 400 en 500 miljoen euro lagen. Deze bedragen zijn exclusief enkele kosten die nog niet konden worden gekwantificeerd zoals de extra inzet van personeel bij vervoerder en infrabeheerder. Ze vormen dus een ondergrens en zijn afgerond om de schijn van absolute nauwkeurigheid te vermijden. Overigens is onze inschatting dat de bijdrage van de niet-gekwantificeerde kosten marginaal is ten opzichte van het totaal.
Vooral de reiziger betaalt
Het grootste deel van de kosten komt ten laste van de reizigers. Treinen die vertraagd zijn of soms worden opgeheven leiden tot tijdverlies dat in geld is uit te drukken. Dat is ook het geval als mensen vooraf al rekening houden met een mogelijke vertraging door eerder van huis te gaan. Al deze tijdkosten bedragen ruim driekwart van het totaal. Soms zijn problemen op het spoor voor aanvang van de reis al bekend. Veel mensen gaan dan toch gewoon op weg naar het station, maar je kunt ook besluiten om thuis te blijven, de reis uit te stellen of toch maar de auto te nemen. Ook hier zijn kosten aan te verbinden. En als het treinverkeer echt in de soep loopt, is de kans groter dat je geen zitplaats meer vindt. De reis lijkt dan nóg langer te duren, waarmee de tijdkosten verder toenemen. Gelukkig maakte niemand dergelijke sommetjes ten tijde van mijn reis met de Transsiberië Express. Vergeleken met die tijd valt het in Nederland erg mee!