Over treinen die trillen, mensen die schrikken en huizen die scheuren
Weblog
Begin juli 2023 reizen we af naar Breda. Om wat beter bekend te worden met de problematiek van goederenvervoertreinen die - soms met gevaarlijke stoffen - door de stad rijden en ook in het buitengebied voor overlast zorgen.
Mijn collega Martijn en ik zijn op weg om meer gevoel te krijgen voor wat er achter de vaak abstracte cijfers ligt. Dat doen we voor ons onderzoek naar het maatschappelijk belang van spoorgoederenvervoer. Dat klinkt heel deftig, maar het gaat erom of de BV Nederland zijn geld kan blijven verdienen met het vervoeren van andermans spullen. Op dat vlak is Nederland heel goed, maar het leidt zo her en der ook tot lastige keuzes en tot aangrijpende situaties.
Van lastige keuzes…
Dat we naar Breda gaan is niet helemaal toevallig. Het ligt aan de Brabantroute waar veel spoorgoederenvervoer overheen gaat. En de wethouder is een oud-KiM-collega. De contacten zijn zo makkelijk te leggen. Hij ruimt een hele dag voor ons in en laat eerst de situatie in Breda zien. Vanaf het dak van de parkeergarage naast het station zie je richting het westen de mogelijkheden en de problematiek: vele hectaren grond zijn vrijgevallen industriële terreinen, zoals toekomstig stadsdeel ’t Zoet, waar eerst een snoepfabriek stond. Maar ze liggen allemaal dicht langs het spoor. Dus na het zoet kwam 'het zuur': treinen met gevaarlijke stoffen. En, zo betogen de wethouder en zijn medewerker, we kunnen die treinen niet tegenhouden. Maar het belemmert wel de mogelijkheden om in die gebieden te bouwen.
Een beleidsmedewerker van het ministerie van IenW bevestigt later dat gemeenten inderdaad geen treinen kunnen tegenhouden. De gemeente weet niet eens welke gevaarlijke stoffen per trein door het stadshart gaan. Dat weet alleen ProRail. Maar dat betekent niet dat je langs het spoor niet kunt bouwen, zegt het ministerie. Het gebeurt ook gewoon. Met extra aandacht voor veiligheid vanwege passerende goederentreinen met gevaarlijke stoffen. Dat maakt het bouwen in die zones wel duurder.
…tot aangrijpende situaties
Later op die dag zijn mijn collega en ik ook in Dorst. We gaan er op de fiets heen met de wethouder van Breda (hoewel Dorst onder Oosterhout valt; 'dat moet ik mijn collega in Oosterhout nog even uitleggen', gaf de wethouder van Breda aan). In het prachtig gelegen restaurant Beum worden we ontvangen door Jean Paul Nelissen en Dion van der Zanden van Dorst Trilt. Zij laten ons de resultaten zien van een enquête die onder de inwoners van Dorst is gehouden. Dat zijn indrukwekkende cijfers van overlast.
Maar het blijft niet bij cijfers alleen. Na de lunch gaan we naar de overweg in Dorst om zelf poolshoogte te nemen. Het is de overweg op de lijn Breda-Tilburg, een drukbereden dubbelsporige lijn. Terwijl we er wat foto's staan te maken passeren er 3 reizigerstreinen en 1 goederentrein. In 5 minuten. Elke keer gaan de slagbomen omlaag. De overweg is een half uur per uur dicht. We blijven een half uur op die plek en zien hoe een groepje mindervaliden zich afvraagt of ze de overkant van het spoor gaan halen voordat de volgende trein langs komt razen. We hebben bij één van onze gastheren van Dorst Trilt gezien dat zijn woning grote scheuren begint te vertonen.
We spreken met strijdvaardige, optimistische mensen in Dorst. Maar we zien een situatie die aangrijpend is. Soms moet je je kantoor uit om echt te ervaren wat er speelt.