MaaS: de perfecte reisbegeleider?
Weblog
In Star Wars worden de ruimtereizigers begeleid door een alleswetende robot die totale ontzorging biedt: R2-D2, kortweg R2 (Artoo). Van de te vliegen koers tot het technisch onderhoud, bij alles biedt hij de helpende hand. Ik moest hieraan denken toen ik hoorde dat KLM op twee Amerikaanse luchthavens experimenteert met een – natuurlijk KLM-blauwe - robot die koffers kan sjouwen en passagiers naar de gates begeleidt. Daarmee wil KLM zorgen wegnemen over de route die je moet lopen en over het wel of niet halen van aansluitingen.
Van de sterren naar Helsinki
Star Wars’ R2-D2 en de KLM-robot zijn ‘echte’ reisbegeleiders die je bagage dragen. Een virtuele variant hierop, maar dan een die zich richt op de dagelijkse mobiliteit, is Mobility-as-a-Service (MaaS). Essentie van MaaS is dat het alle vormen van vervoer samenbrengt tot één integrale, multimodale en vraaggestuurde mobiliteitsdienst en wordt aangeboden via een digitale interface (zoals een app op de smartphone). Geen robot dus, maar een app. MaaS is in 2016 geïntroduceerd in de Finse hoofdstad Helsinki waar het bekend is geworden onder de naam Whim. Er is een ‘pay-as-you-go’ variant waarbij je betaalt per rit. En daarnaast kunnen inwoners van Helsinki zich abonneren op twee soorten Whim-bundels: een relatief goedkope versie die voor 49 euro per maand onbeperkt openbaar stadsvervoer en gereduceerde taxitarieven biedt en een ‘unlimited edition’ die voor 499 euro per maand wordt gepresenteerd als een modern alternatief voor het bezit van een auto: “Tegen de prijs van het bezit van een auto krijgt u onbeperkte toegang tot het openbaar vervoer, een taxi of een [gedeelde] auto op basis van uw dagelijkse behoefte.”
“Right now, those that care to listen, can hear the rumble before the quake.”
The rumble before the quake?
Volgens de oprichter van Whim, de Fin Sampo Hietanen, gaat MaaS het mobiliteitslandschap drastisch veranderen: “Right now, those that care to listen, can hear the rumble before the quake.” Hij voorspelt een drastische afname van het privébezit en -gebruik van de auto. Maar is het echt zo dat mensen straks MaaS zullen accepteren als een nieuwe vorm van mobiliteit en gaan ze er ook daadwerkelijk gebruik van maken? De KiM-brochure ‘Meer zicht op MaaS’ biedt een eerste verkenning op basis van literatuur en focusgroepgesprekken. De resultaten laten zien dat MaaS in principe voldoende toegevoegde waarde kan gaan bieden om bepaalde groepen reizigers aan zich te binden. Daarbij lijkt het aannemelijk dat vooral jongvolwassenen die in grote steden wonen, tot de ‘early adopters’ van MaaS zullen gaan behoren en dat zij de dienst aanvankelijk vooral zullen benutten voor incidentele verplaatsingen: “Ik zie er wel potentie in, [maar] alleen voor in mijn vrije tijd,” aldus een 32-jarige deelnemer aan een focusgroepgesprek uit de omgeving van Zwolle. En een 28-jarige mevrouw uit Zwolle: “Ik zou het [vooral] gebruiken voor een dagje uit of als je een avondje ergens gaat stappen met vrienden.”
Vooral bestaande mobiliteitsbehoeften kunnen van invloed zijn op acceptatie
Vooralsnog is MaaS in Nederland toekomstmuziek, maar er gaan vanaf 2019 wel meerdere pilots van start. We weten daarom nu nog niet of MaaS in de dagelijkse praktijk straks echt tot ander reisgedrag zal leiden en in welke mate de dienst bijvoorbeeld een alternatief biedt voor het gebruik van de privéauto. Vooral bestaande mobiliteitsgewoontes kunnen van invloed zijn op de vraag of reizigers wel of niet open staan voor MaaS. Het maakt bijvoorbeeld nogal uit of mensen al een of meerdere eigen auto’s hebben en of ze al veel ervaring hebben met het openbaar vervoer. “Ik heb al een auto voor de deur en die is al betaald!,” aldus een 31-jarige meneer uit de buurt van Zwolle, die gruwelt bij de gedachte om per openbaar vervoer te gaan reizen. Een virtuele reisbegeleider ziet deze meneer ook niet zitten: “Wat voegt dit toe?” Overigens hebben we niet gevraagd of hij eventueel wel enthousiast zou worden van een fysieke reisbegeleider in de vorm van een robot, zoals R2-D2.