Externe kosten goederenvervoer kunnen dalen door modal shift maatregelen
Op internationale goederenvervoercorridors van en naar Nederland kan een deel van het goederenvervoer dat nu over de weg gaat tegen lagere bedrijfseconomische kosten worden vervoerd per spoor of binnenvaart. Daarnaast zijn de externe kosten en de infrastructuurkosten voor de overheid van goederenvervoer via spoor of binnenvaart per vervoersprestatie momenteel lager dan van het wegvervoer. Op de korte termijn kan beleidsinzet op modal shift daarom effectief zijn, zo stelt het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM).
Het KiM-onderzoek richt zich op 4 goederenvervoercorridors omdat daar de meest kansrijke verbindingen liggen voor een succesvolle modal shift. De vervoerprestatie (tonkm) van het goederenwegvervoer op het Nederlandse deel van de 4 corridors is ongeveer 15% van de totale vervoersprestatie van het goederenwegvervoer in Nederland.
Modal Shift Potentie
Uit het KiM-onderzoek blijkt dat momenteel een deel van de lading over de weg op de goederenvervoercorridors tegen minimaal 10% lagere kosten per spoor of binnenvaart (inclusief kosten van voor- en natransport en tijdskosten van overslag) kan worden vervoerd. De lading die tegen lagere bedrijfseconomische kosten kan worden vervoerd per spoor of binnenvaart kan vanuit dat oogpunt worden 'geshift'. Dat deel noemen we de Modal Shift Potentie (MSP). De MSP's op de goederenvervoercorridors liggen tussen de 36% en 54%, afhankelijk van het goederensegment (container of niet-container), en het analysejaar.
Verandering externe kosten en infrastructuurkosten
Door goederen van de weg te verplaatsen naar het spoor en de binnenvaart nemen de externe kosten en de infrastructuurkosten voor de overheid van het goederenwegvervoer af. Van het goederenvervoer per spoor en binnenvaart nemen die kosten toe. Per saldo is voor het totale goederenvervoer sprake van een afname van de externe kosten en de infrastructuurkosten voor de overheid.
Als de berekende MSP's voor het heden volledig worden gerealiseerd heeft de daling van het totaal van de externe kosten en de infrastructuurkosten voor de overheid van het goederenvervoer op het Nederlandse deel van de 4 corridors (oost, zuidoost, zuid, en noord) een bandbreedte van €67 miljoen tot €150 miljoen per jaar. Het KiM concludeert daarom dat beleidsinzet op modal shift op de corridors in de komende jaren effectief kan zijn.
Een belangrijk punt is dat de gepresenteerde besparing alleen behaald wordt als de MSP's geheel worden gerealiseerd. Dat is niet heel aannemelijk, omdat waarschijnlijk niet alle belemmeringen voor modal shift kunnen worden weggenomen met maatregelen. De set van genomen modal shift maatregelen bepaalt daarom uiteindelijk welk deel van de bij de MSP behorende besparing gerealiseerd wordt.
Een aanvullend logisch besliscriterium voor beleidsinzet (naast effectiviteit) is dat het saldo van de maatschappelijke baten en kosten (de efficiëntie van de beleidsinzet) positief is. Dat aspect onderzoekt het KiM in deze studie niet.
Toekomst
Uit analyses voor de toekomst (2050) maakt het KiM op dat het onzeker is of beleidsinzet op modal shift effectief kan zijn. Dat komt door onzekerheid op het gebied van toekomstige innovaties in de goederenvervoermarkt en van toekomstig beleid op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en bereikbaarheid. Die zaken zijn van invloed op zowel de bedrijfseconomische transportkosten als de externe kosten en infrastructuurkosten voor de overheid van het goederenvervoer.